Gürcüstan üçün Rusiya tələsi: Abxaziyada hərbi-dəniz bazasının yaradılması...

Ukraynadakı müharibənin gözlənilməz nəticəsi Rusiyanın Qara dəniz donanması üçün Sevastopol bazasını itirməsi olub. Ukrayna tərəfinin bildirdiyinə görə, döyüş əməliyyatları başlayandan bəri Kiyev gəmilərinin üçdə birini məhv edə bilib, müharibədən əvvəl onların sayı 80-ə bərabər idi. Bu, nəticədə komandanlığı donanmanın böyük hissəsini Novorossiyskə çəkməyə məcbur edib. Ancaq burada da donanmanın gəmiləri təhlükəsiz deyil. Rusiya öz donanması üçün daha təhlükəsiz liman axtarır və Abxaziyanın Oçamçira limanında daimi hərbi-dəniz bazası yaratmağı planlaşdırır. Müvafiq saziş artıq ötən ilin payızında Abxaziya "hakimiyyəti” ilə imzalanıb. Yeni baza donanmanın hazırkı yerləşdiyi yerdən 500 km daha cənub-şərqdə və müvafiq olaraq Ukrayna sahillərindən uzaqda yerləşəcək.

Siam.az Qaynarinfo-ya istinadla xəbər verir ki, bu barədə "Re:Russian” lahiyəsinin analitik yasızında deyilir.

Abxaziya tərəfinin fikrincə, baza artıq bu il istifadəyə verilə bilər. BBC-nin qeyd etdiyi kimi, peyk görüntüləri bu ərazidə 2022-ci ildən bəri dərinləşdirmə və tikinti işlərinin aparıldığını göstərir ki, bu da limanın Rusiyanın Ukrayna və Suriyadakı hədəfləri vuran gəmilərə bənzər daha böyük gəmiləri qəbul etməsinə imkan verməlidir. Rusiya Ukrayna hədəflərinə zərbələr endirmək üçün bazadan istifadə edə biləcək və bu da öz növbəsində Kiyev üçün qanuni hədəfə çevriləcək - baxmayaraq ki, beynəlxalq hüquqa görə, baza Gürcüstan ərazisində yerləşəcək (Volodimir Zelenski artıq bu barədə açıqlama verib).

Lakin bu hadisənin əhəmiyyəti daha genişdir. Sürətlə inkişaf edən Rusiya hərbi-dəniz layihəsi regionda qüvvələr balansını əhəmiyyətli dərəcədə dəyişəcək və Gürcüstan üçün riskləri və onun Moskvadan asılılığını kəskin şəkildə artıracaq. Yeni baza Gürcüstanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış 20% ərazisini əhatə edən Abxaziya üzərində Moskvanın nəzarətini effektiv şəkildə gücləndirir və Gürcüstanın Poti və Batumi limanlarının yaxınlığında yerləşir. "Ponars Eurasia” layihəsi tərəfindən nəşr edilmiş gürcü ekspertlərinin məqaləsində qeyd olunur ki, faktiki olaraq Rusiya öz hərbi donanmasına malik olmayan Gürcüstanın dəniz kommunikasiyalarına nəzarət etmək potensial imkanını və ölkənin Avro və Avro-Atlantik inteqrasiya planlarını cilovlamaq üçün güclü təsir rıçağı əldə edir. 


Gürcüstan limanları yaxınlığında Rusiyanın hərbi mövcudluğunun genişləndirilməsi Orta Dəhlizin - Rusiyadan yan keçməklə Azərbaycan və Gürcüstandan keçən, Çindən Avropaya Transxəzər nəqliyyat marşrutunun genişləndirilməsi layihələrinin həyata keçirilməsində də mühüm amil olacaq. Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü başlayandan sonra marşrutun əhəmiyyəti və beynəlxalq perspektivləri kəskin şəkildə artıb. 2023-cü ilin ilk beş ayında Orta Dəhliz üzrə Çindən Avropaya malların tranziti 2022-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 77% artıb.

Dəhlizin genişləndirilməsi proqramının bir hissəsi Oçamçiradan cəmi 35 km məsafədə yerləşən Gürcüstanın Anakliya yeni dərin dəniz limanının layihəsidir. Hazırda Poti limanı Orta Dəhlizin əsası olaraq qalır və onun imkanlarını iki dəfə artırmaq planlaşdırılır. Bununla belə, onun dar girişi Anakliya limanı layihəsinin vəd etdiyi imkandan azdır. Gürcüstan martın sonunda başlayan tenderin nəticələrinə əsasən özəl tərəfdaşlarını müəyyən edərək, səhmlərinin 51%-ni özündə saxlamaq niyyətindədir. Gürcüstan hakimiyyəti çox güman ki, Çin-Sinqapur və İsveçrə-Lüksemburq konsorsiumları arasında seçim etməli olacaq. "Eurasianet” nəşri icmalında qeyd edir ki, Rusiyada Anakliya limanı ətrafında çoxdan qorxu və fərziyyələr geniş yayılıb. Moskva bunu "Amerika layihəsi” adlandırır və bu, guya regionda ABŞ sualtı qayıqlarının mövcudluğu ehtimalını yaradacaq. Bu kontekstdə gözləmək lazımdır ki, Kreml ya layihəyə tamamilə mane olacaq, ya da Gürcüstan hakimiyyətini Avropa konsorsiumunun xeyrinə seçim etməməyə məcbur edəcək.

Beləliklə, Rusiya Gürcüstanın xarici siyasət seçimlərinə daha çox təsir göstərir, onun Avropaya inteqrasiya potensialını və alətlərini ardıcıl olaraq məhdudlaşdırır. Gürcüstan və gürcü elitası Rusiyanın mümkün işğalına qarşı özünü praktiki olaraq müdafiəsiz hiss edir. Bu qorxular, öz növbəsində, avrointeqrasiya kursu ilə "Moskva ilə qarşılıqlı anlaşma” arasında tarazlıq yaradan Bidzina İvanişvili və onun partiyasının daxili siyasi mövqelərini gücləndirir. Bu şəraitdə Rusiyanın Qara dəniz donanması üçün Abxaziyada Gürcüstan limanlarına yaxın ərazidə yeni bazanın yaradılması Gürcüstanın xarici və böyük ölçüdə daxili siyasətində yumşaq Rusiya protektoratını möhkəmləndirən uzunmüddətli amilə çevrilir.

---

---