İngiltərə və ABŞ Rusiya və Çini aralarında bölüşdürüblər? – “Beynəlxalq düzən” təhdidi

 
 
Böyük Britaniyanın Xarici İşlər Naziri Dominik Raab və ABŞ Dövlət Katibi Antony Blinken bu gün Londonda keçiriləcək G7 Xarici İşlər nazirləri toplantısından qabaq görüşüblər.
 
Ovqat.com Böyük Britaniya Xarici İşlər Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, nazirlər görüş zamanı "Rusiyanın sistematik olaraq sabitliyi pozan hərəkətləri"ni və “Çinin Sincan Uyğur Muxtar Bölgəsi və Hong Kongdakı fəaliyyətlərini müzakirə ediblər.
 
Toplantıda həmçinin Əfqanıstan, İran və Efiopiyadakı son durum barədə də fikir mübadiləsi aparılıb. 
 
Görüşdən sonra keçirilən mətbuat konfransında London və Vaşinqtonun bir sıra məsələlərdə "çiyin-çiyinə" olduqları mesajı verilib. Blinken, ABŞ-ın İngiltərədən "daha yaxın müttəfiqi və ortağının olmadığını" diqqətə çatdırıb.


 
Jurnalistlərin suallarına cavab verən Böyük Britaniyanın Xarici İşlər naziri D.Raab isə Rusiyanın qeyri-rəsmi də olsa G7 görüşlərinə qatılmaması ilə bağlı hər hansı bir düşüncələrini bildirərkən deyib ki, bu məsələdə hər şey Moskvadan asılıdır. Londonun yaxşı diplomatik münasibətlərə qapısının "həmişə açıq" tutduğunu vurğulayan Raab bunun ancaq Rusiyanın davranışlarını dəyişməsi halında mümkünlüyünü bildirib.
 
"Dəyişdirilməsi lazım olan davranış Rusiyanın beynəlxalq hüququn əsas normalarına zidd olan və BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvünə yaraşmayan hərəkətləridir”,-deyən nazir qeyd edib ki, bu hərəkətlər təkcə kiber hücumları, dezinformasiya siyasətləri, müxalif lideri Aleksey Navalnının insan haqları pozulması ilə də məhdudlaşmır. Rusiya həm də öz torpaqlarında bəyənmədiyi şəxsləri kimyəvi hücumla zəhərləmələrə və regionda yürütdüyü "qorxu siyasəti və güc nümayişi"nə son qoymalıdır. 
 
"Rusiya ilə daha yaxşı bir əlaqə qurmaq fürsətimiz hələ də var və bunu alqışlayırıq. Ancaq hər şey Rusiyanın davranış və hərəkətlərdən asılıdır", - Dominik Raab belə deyib.


 
Eyni dəyərləri bölüşən və çoxtərəfli sistemi qorumaq istəyən ölkələr topluluğuna tələbat və ehtiyacın artdığını vurğulayan Raab Avstraliya, Cənubi Koreya, Hindistan və Cənubi Afrikanın Xarici İşlər nazirlərinin də G7 sammitinə dəvət edilməsini bunun əlaməti sayır və Londonda keçirilən sammitin eyni dəyərləri paylaşan ölkələr modelinə keçidin nümayişi kimi qiymətləndirir. 
 
Qeyd edək ki, G-7 sammitlərinə ev sahibliyi edən ölkələrin bəzi dövlətləri də toplantılara çağırmaq haqqı var və Böyük Britaniyalı nazirin sözlərindən belə anlaşır ki, London adlarını sadladığı dövlətlərə üstünlük verib.
 
ABŞ dövlət katibi Blinken də ABŞ-ın Rusiya ilə daha sabit münasibət qurmaq istədiyini, bunun Kremlin hərəkətlərindən asılı olduğunu təsdiqləyib.
 
"Prezident Bayden bu barədə fikirlərini çoxdan açıq-aşkar ortaya qoyub. Əgər Rusiya ehtiyatsız və ya aqressiv olmağı seçərsə, cavab verəcəyik. Amma biz vəziyyəti gərginləşdirməyə çalışmırıq, daha sabit, daha proqnozlaşdırıla bilən bir münasibətə üstünlük veririk. Rusiya necə hərəkət edərsə, biz də ona qarşı adekvat davranacağıq”, - Blinken belə deyib.


 
Böyük Britaniyalı həmkarı Raabdan fərqli olaraq Blinkenin üzərində əsas dayandığı məsələ isə “Çin təhdidi” olub. Blinken Qərbin Pekini "məhdudlaşdırmağa" və ya "boğmağa" çalışmadığını söyləyib. Həyata keçirməyə çalışdıqları siyasətin ancaq beynəlxalq qaydalara əsaslanan sistemi qorumaq olduğunu bildirən Blinken vurğulayıb ki, Çin mövcud dünya düzəninə meydan oxuduğu üçün Vaşinqtonun təpkiləri ilə qarşılaşır: "Hər hansı bir ölkə, Çin və ya başqa birisi mövcud qaydalara əsaslanan nizama meydan oxuyarsa, yaxud onu pozan hərəkətlər edər və aşındırmağa çalışarsa, öhdəliklərini yerinə yetirməzsə, biz ayağa qalxar, illərlə oturuşmuş dünya düzənini müdafiə edərik".
 
London sammitinə gəlməmişdən əvvəl ABŞ-da bir televiziya proqramına müsahibə verən Blinken Çini ən ciddi düşmən kimi xarakterizə edərək demişdi: "Çin ABŞ-ın dünyada qorumağa qərarlı olduğu qaydalara əsaslanan düzəni pozmaq və ya meydan oxumaq üçün hərbi, iqtisadi və diplomatik potensiala sahib yeganə ölkədir. Məqsədimiz Çini dayandırmaq və ya yıxmaq deyil, meydan oxuduğu mövcud dünya düzənini qorumaqdır".
 
Dövlət katibi  31 Mart tarixində ABŞ administarsiyası üçün hazırlanan “2020-ci il İnsan Hüquqları Hesabatı”nın təqdimatında isə Pekinin  Sincanda Uyğur Türklərinə qarşı həyata keçirdiyi insan haqları pozuntularını "soyqırım" kimi qiymətləndirmişdi.


 
Ümumiyyətlə, ABŞ və Böyük Britaniya yetkililərinin çıxışlarına diqqət yetirdikdə, Rusiya ilə Çinə qarşı mübarizəni öz aralarında bölüşdürdükləri sezilir. Sanki Londonun öhdəsinə Rusiyanı, ABŞ-ın öhdəsinə isə Çini çökdürmək vəzifəsi düşüb. Təsadüfi deyil ki, Böyük Britaniyanın bir müddət əvvəl açıqlanan "Qlobal Britaniya: Rəqabət Çağında" başlıqlı hərbi doktrinasında Rusiya “ən böyük düşmən (təhdid)” elan olunmuş və önümüzdəki 10 ildə onun regional təsir gücünün azaldılması üçün heç nəyin əsirgənməyəcəyi vurğulanmışdı. Çin isə həmin doktrinada daha çox intellektual mülkiyyəti oğurlayan və iqtisadi təhlükəsizliyi təhdid etməyə çalışan bir rəqib kimi dəyərləndirilmişdi. ABŞ-ın Dövlət Departamenti isə Çini dünya düzənini hərbi, iqtisadi cəhətdən pozmağa qadir yeganə güc olaraq görür və bu xüsus Blinkenin açıqlamalarında aydın şəkildə nəzərə çarpır.
 

---

---